In 2023 gingen 3.271 bedrijven failliet, in de meeste gevallen door geldproblemen. Maar een kwart van de bedrijven in Nederland gaat expres failliet om handelspartners te misleiden. De Kamer van Koophandel besteedt online aandacht aan faillissementsfraude: hoe herkent u het bij een bedrijf waar u zaken mee doet?

Wat is faillissementsfraude?
Bij faillissementsfraude laat een ondernemer het bedrijf failliet gaan. Bijvoorbeeld nadat de ondernemer expres (hoge) schulden heeft gemaakt. Wat ook voorkomt, is dat een ondernemer bij een faillissement bepaalde bezittingen of geld met opzet geheimhoudt voor de schuldeiser(s) om zo de schulden niet te hoeven betalen. Faillissementsfraude is strafbaar.

Zo herkent u faillissementsfraude
Het is lastig om van tevoren te herkennen of de partij waarmee u zakendoet faillissementsfraude wil plegen. Wel kunt u letten op signalen die wijzen op geldproblemen en een mogelijk aankomend faillissement. Voorbeelden van zulke signalen zijn:

• Hoog personeelsverloop bij het bedrijf waarmee u zaken doet.
• Onregelmatige bestellingen: uw zakenpartner koopt opeens meer of juist minder in.
• Onregelmatige betalingen: het bedrijf waarmee u zakendoet rekt de betalingstermijnen op.
• Vluchtgedrag: u kunt uw zakenpartner niet meer bereiken.

Voorkom wanbetaling en kom zo snel mogelijk in actie als het bedrijf waarmee u zaken doet uw factuur niet betaalt.

Voorbeelden faillissementsfraude
Hoe plegen oplichters faillissementsfraude? Er zijn verschillende vormen:

Bevoordelen
Soms betaalt een ondernemer vlak voor het faillissement nog even snel een deel van de zakenpartners die nog geld moeten krijgen. Dit heet ‘bewust bevoordelen van crediteuren’. De overige zakenpartners krijgen namelijk niets.

Onttrekkingen
Bij een faillissement beheert een curator het vermogen en de bezittingen van het bedrijf. Een curator is een door de rechter aangewezen advocaat die de zaak van de failliete ondernemer behandelt. De naam van de aangewezen curator vindt u in het Centraal Insolventieregister. De curator maakt afspraken met de degenen die nog geld krijgen. Als een ondernemer geld of bezittingen uit het zicht van de curator houdt, is dat fraude. Dit noemen we ‘onttrekking’. Denk hierbij aan:

• Het laten verdwijnen van geld door grote contante privé opnames te doen.
• Het weghalen van waardevolle bezittingen, zoals auto’s, machines en andere bedrijfsspullen.
• Klanten rekeningen laten betalen op nieuw opgerichte bankrekeningen waarvan de curator geen weet heeft.
• Het klantenbestand verkopen aan of meenemen naar een nieuw opgerichte bv waarvan de fraudeur eigenaar is.

Kopen zonder betalen
Oneerlijke ondernemers kopen soms met opzet spullen die ze niet kunnen betalen. Ze betalen de verkoper niet en verkopen de goederen snel door. Tegen de tijd dat verkopers hun geld opeisen en faillissement van de oneerlijke ondernemer aanvragen, is die verdwenen.

Stiekem betalen voor verkoop van bedrijf
Ondernemers die flink in de schulden zitten kiezen er soms voor om hun bedrijf te verkopen, zodat de koper het failliet kan laten gaan. De koper weet dat de onderneming niet meer te redden valt en neemt het bedrijf officieel over voor een laag bedrag, terwijl de verkoper stilletjes betaalt voor het overnemen van het bedrijf. De nieuwe eigenaar vernietigt de boekhouding en laat alle bezittingen van waarde verdwijnen. Hierdoor krijgen zakenpartners die nog geld tegoed hebben hun geld niet. Het niet kunnen laten zien of vernietigen van de boekhouding is strafbaar.

Misbruik van turboliquidatie
Turboliquidatie is een snelle manier om een BV, NV, stichting of andere rechtspersoon op te heffen. Dit kan alleen als de rechtspersoon geen bezittingen heeft. In de praktijk wordt hier soms misbruik van gemaakt. De bestuurder laat bezittingen verdwijnen en alleen de schulden blijven in de onderneming achter. Degenen die nog geld tegoed hebben zijn hiervan het slachtoffer, zij krijgen hun geld niet.

Katvanger
Bij een faillissement is een bestuurder met diens zakelijk vermogen en soms ook met privévermogen aansprakelijk voor de schulden van het bedrijf. Om geen geld kwijt te raken stellen frauderende ondernemers kort voor het faillissement een ‘katvanger’ aan. Dit is iemand zonder geld en bezittingen, die zich als bestuurder, eigenaar of aandeelhouder van de onderneming in het KVK Handelsregister inschrijft. Deze persoon neemt het bedrijf inclusief de schulden en bezittingen over. Vervolgens haalt die de bezittingen uit de onderneming en sluist ze door naar de oorspronkelijke eigenaar. De schulden blijven onbetaald. Bij een faillietverklaring valt er niets te halen bij deze ‘katvanger’. Met het zakelijk en privévermogen van de oorspronkelijke eigenaar gebeurt niets. Deze ‘katvangers’ worden vaak van de straat geplukt en zijn lastig terug te vinden omdat zij bijvoorbeeld geen vast woonadres of werk hebben. Het is niet altijd mogelijk om als schuldeiser al uw geld terug te krijgen.

Onderneem actie bij faillissementsfraude
Denkt u dat uw bedrijf slachtoffer is van faillissementsfraude? Maak er melding van bij de Fraudehelpdesk en neem contact op met de curator. De curator zal de faillissementsfraude melden bij het Centraal Meldpunt Faillissementsfraude.

Deel de informatie die u hebt over de failliete ondernemer die u nog geld moet betalen, ook wel schuldenaar genoemd, met diens curator. De curator beoordeelt of de ondernemer verkeerd gehandeld heeft, dit noemen we wanbeleid. Als dit zo is, kan de curator (een deel van) het faillissementstekort terugvragen aan de failliete ondernemer die dit bijvoorbeeld uit privévermogen moet betalen. Het faillissementstekort is het totale bedrag aan schulden en kosten van het faillissement, min de opbrengsten die na het faillissement zijn binnengekomen. De curator kan ook betalingen die de schuldenaar deed terugdraaien als ze nadelig zijn voor schuldeisers. Het is niet altijd mogelijk om als schuldeiser al uw geld terug te krijgen. Soms krijgt u een gedeelte terug en soms helemaal niets. Dit wordt pas duidelijk wanneer de curator het faillissement heeft afgerond.

Tip: U kunt fraude voorkomen als u weet met wie u zakendoet. Misschien vermoedt u dat een bepaald bedrijf failliet is of uitstel van betaling heeft aangevraagd bij de rechtbank. Controleer dit in het Handelsregister. Alle Nederlandse ondernemingen en rechtspersonen staan daarin. Informatie over een buitenlandse zakenpartner kunt u via een buitenlands register opzoeken.

Bedenk dat mogelijke zakenpartners ook informatie over uw bedrijf opzoeken in het Handelsregister om te kijken of u betrouwbaar bent. Uw bedrijf ontwikkelt zich en uw situatie kan veranderen. Check daarom regelmatig of uw eigen inschrijving nog klopt.